Kilometre bazlı hak ediş sisteminden ve bunun yapılabilmesi için Sayıştay tarafından yapılan tavsiyelerden bahsetmiştik. Bunlar yaşanırken İETT bu sistemin ön denemesi sayılabilecek bir ihaleye çıktı. Buna da “Sosyal Hat” ismini vermeyi uygun gördü.
İhalenin içeriğinden kısaca bahsetmek gerekirse; Anadolu yakasında 50, Avrupa yakasında 100 adet olmak üzere en az 50 yolcu kapasiteli, 7-9 metre kategorisindeki otobüslerle çalışılacak. Otobüslerin renkleri İETT otobüs rengi olan sarı renk ve damalı şekilde olacak. İhale sayesinde özellikle nüfus açısından yoğunluğu az olan bölgelerin, yeni kurulan büyük site veya konutların ulaşım ihtiyacı İETT tarafından sağlanmış olacak. İstanbul’un en ücra yerleri olarak tabir edilen uç noktalara da bu sayede İETT hizmeti verilmiş olacak.
İhaleye İstanbul ÖHO şirketleri birleşerek katıldı ve kazandı. Bu İstanbul ÖHO şirketleri açısından birlikte hareket etme noktasında oldukça önemliydi. İstanbul Özel Halk Otobüsleri Odası Başkanı Göksel Ovacık öncülüğünde, ÖHO şirket başkanları ve yönetim kurullarının son zamanlardaki birlikte hareket edebilme alışkanlığı bu ihale ile eyleme dönüşmüş oldu.
İhale şartnamesinin çok ağır olduğunu, ihaleye girmek için oldukça fazla çaba sarf edildiğini ve zaman harcandığını biliyorum. Bu noktada şirket başkanları ve yönetim kurullarına ve emeği geçen herkese teşekkür etmek isterim. İhaleyi kazanma noktasında bu çabaların çok faydası olduğu aşikâr. Peki, ihaleyi ÖHO şirketlerinin birleşerek verdiği teklif kazandı da ne oldu? Kamu yararı oluşmadığı gerekçesi ile ihale iptal edildi. İhale için İETT’nin düşündüğü teklif “3,60 TL + KDV/km” iken ihaleyi kazanan en düşük teklif ÖHO şirketleri tarafından verilen “6,88 TL + KDV/km” oldu. Üstelik bu ihaleye Altur ve Turex gibi çok büyük şirketlerin yanı sıra Platform Tur, İOAŞ işletmecisi Hüseyin Özbek bey de katıldı ve bu teklifi hiç birisi veremedi.
Peki bu ihale bize neleri gösterdi?
En önemlisi ÖHO şirketlerinin oda seçimi döneminde yaşadığı kutuplaşma sonrası birlikte hareket edebildiği ve sonuç alabildiği bir ihale, sektör açısından ileriye daha umutlu bakmaya yarayacak. Birleşince daha güçlü olunduğunun çok güzel bir göstergesi oldu. Bunun yanında km bazlı sistemi hem İETT’nin hem de İBB’nin bilmediği ortaya çıktı. Onların yaptıkları hesabın neredeyse 2 katı ancak bir işletmeci açısından kabul edilebilir değerler oluyor.
Bu teklifi de bu işlerin senelerdir içinde olan ÖHO şirketleri verebiliyor, çok büyük şirketler bile bu teklifleri veremiyor. Yani ÖHO esnafları aç gözlülük peşinde değil. Bu işin minimum yapılabileceği sınırı biliyor, çünkü senelerdir o sınırlarda çalışıyor. Bu ihaledeki teklif bu arada 7-9 m bandında ki midibüsler için verilen teklifler olduğunu unutmamak lazım. Çünkü, 12 m solo otobüsler için işletme maliyeti açısından neredeyse 2 katına yakın teklif verilmesi gerekir. İBB ve İETT yetkililerine şimdiden bunu belirteyim de 12 m solo otobüsler için hesaplamalarını ona göre yapsınlar da kamu yararı oluşsun bari. Son yıllarda ulaşım alanında yapılan ihalelerde iptaller çok yaşanmaya başladı. Burada büyük bir sorun olduğu aşikâr. Ya ihaleye çıkarken düzgün şekilde çıkılmıyor eksiklikler var bundan dolayı iptal edilmek zorunda kalınıyor ya da.
Dr. Ramazan Arıcı
İstanbul Üniversitesi Öğretim Görevlisi
E-Mail: ramazan.arici@istanbul.edu.tr