Başkaları tarafından kendisinin veya yaptığı işlerin incelenip, eleştirilmesi ve küçük düşme korkusudur. Kişi bu korkudan kurtulmak için sosyal ortamlara girmekten kaçınır. Kişinin iş ve aile yaşamı bu durumdan etkilenir!..
Zamanla kişi izole olur, yalnız kalır... Bu defa ise yalnızlık onda “sevilmiyorum, aranmıyorum, istenmiyorum, hak etmiyorum” duygusunu doğurur. Böylelikle kendisini kötü hissetmeye başlar…
Sosyal fobi ya her durumda vardır ya da özel durumlarda ortaya çıkar. Örneğin kalabalık ortamlara girememek genel bir durumdur. Yemek yerken, yazı yazarken, otururken, yürürken, telefonla konuşurken bana bakıyorlar korkusu özel bir durumdur.
Sosyal fobide sık görülen belirtiler:
* Çarpıntı
* Titreme
* Terleme
* Kaslarda gerginlik
* Midede rahatsızlık hissi
* Göğüste sıkıntı hissi
* Sıcak ya da soğuk basması
* Başta ağırlık hissi- baş ağrısı
Kişinin bu durumla birlikte korku ve heyecanı da çok yoğundur. Bu yoğunluk kişiyi tam bir sosyal yalnızlık içine sokabilir. Kişi korktuğu şeyi yapmamak için olmadık şeyler yapabilir. Örneğin bankadaki memurun soracağı sorulara cevap verirken yüzü kızaracak, dili tutulacak veya imza atarken eli titreyecek diye bankadaki parasını alamaz!..
Kişi bu belirtileri benimser. Bu düşünce ve sıkıntılar iş yapmasını engellemesine rağmen tedaviyi nadir olarak ister. Bu durumun tedavisi yoktur düşüncesine kendini alıştırır. Ancak sevdiği kişileri kaybedeceğini anladığında tedaviyi isteyebilir.
Aşağıdaki durumları sosyal fobi olarak kabul edebiliriz:
* Topluluk önünde konuşmaktan korku
* Bir işle uğraşırken seyredilmekten korkmak
* Başkalarının önünde yiyip-içmekten korkmak
* Otorite konumundaki kişilerle temas etmekten korkmak
* Misafir kabul etmekten korkmak
* Başkaları ile tartışmaktan korkmak
* Toplulukta telefonla konuşmaktan korkmak
* Tanımadığı kişilerin gözlerinin içine bakmaktan korkmak
* İlgi odağı olmaktan korkmak
* Tanımadığı kişilerin gözlerinin içine bakmaktan korkmak
* İlgi odağı olmaktan korkmak
* Başkalarının önünde yazı yazmaktan korkmak
* Başkalarının yanında sesli okumaktan korkmak
* Yüzünün kızaracağından korkmak
Sosyal fobi belirtileri ile endişe belirtileri benzeşir. Korkulan durumdan kaçma davranışı genellikle çok belirgindir. Sosyal fobide başlangıç yaşı erkendir. Kişilerin çoğunda bu korkunun okul döneminde başladığını görmekteyiz!..
Sosyal fobide toplumla ilişkinin başladığı okul yıllarında mutsuz, başarısız veya korkutucu bir yaşantı saptanabilmektedir. Genç kabul, beğenilme, takdir edilme beklerken, eleştiri, gülme, dalga geçilme, beğenilmeme, yalnız bırakılma gibi tatsız durumları yaşarsa sosyal fobi ortaya çıkabilir!..
Panik duygusu tedirgin olduğu ve korktuğu durumu yeniden yaşamasını sağlar. Korkusunun ortaya çıkmasında kendi rolü de vardır. Genç bu durumdan biran evvel kurtulup, boşa giden enerjisini, sağlıklı ve üretken bir yöne analize etmelidir.
Bu durumun kesin tedavisi vardır. Tedavi sabır gerektirir. Öte yandan bu kişilerin sabır göstermek konusunda zorlukları vardır. Terapiye geldiklerinde, kısa sürede iyileşmek isteyeceklerdir. En ufak bir başarısızlıkta hemen vazgeçeceklerdir.
Usta bir terapist, bu durumları iyi bildiği için bu tür kaçış çabalarına izin vermeyecektir. Eğer terapist vazgeçmezse onlar tedaviye dört elle sarılacaklardır.
Alanur Özalp
Uzman Psikolog
E-mail: alanurozalp@hotmail.com
