Ülkemiz ekonomi bakımından Dünyanın en büyük ilk 20 ülkesi içerisinde olup, en kısa zamanda ilk 10 içerisine girme hedefi bizzat Cumhurbaşkanımız tarafından çeşitli vesilelerle vurgulanmaktadır. Böyle bir hedefe ilerleyen ülkemizde mal hareketinin boyutları, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığımızın da son yıllarda ölçüm ve denetim faaliyetlerine yoğun şekilde önem vermesine yol açtı. U-ETDS sistemi, KTK ve KTY çerçevesinde taşımacılık faaliyetinde bulunan firmaların taşıdıkları eşya, tehlikeli yük, kargo ve yolcu hareketlerinin elektronik olarak takibi, değerlendirilmesi ve denetimi imkânlarının sağlanacağı bir sistemdir.
HAYAL KIRIKLIĞI
Uluslararası taşımacıların bazı itiraz ve çekinceleri önemli bir yer tuttu. Bunların başında müteahhit (TİO) - taşımacı - alt taşımacı zinciri gelmektedir. Üzerinde çok durulan diğer bir ayrıntı da, özellikle parsiyel yüklerin gönderici ya da alıcıdan teslim alındıktan sonra taşımacının lojistik merkezleri arasında yapılan aktarma taşımalarına dairdir. Tartışmalarda ortaya çıkan görüş, her bir aktarmayı müteakiben yeni baştan veri girişi yapılması gerektiği doğrultusunda olmuştur. Sektör tartışmadan fayda sağlayacağım derken tartıştıkça işin daha da vahamete bürüneceğini görerek büyük hayal kırıklığı yaşamıştır.
Anlaşılması zor bir konu da yabancı plakalı taşımacıların U-ETDS bildiriminden muaf tutulmalarıdır. İşin neredeyse yarısını üstlenen yabancı taşımacılar göz ardı edilecekse, bu derece eksik ölçümden elde edilecek sonuç neyi gösterecektir? Daha fazla detaya girmeden özetlemek gerekirse, düzenleme şu anki şekli ile tüm bu belirsizlik ve çekincelere tatmin edici cevaplar vermekten uzaktır.
BÜYÜK BİR KÜLFET
Aslında çözüm, halihazırda mevcut olan başka bir uygulamanın daha geliştirilerek sürdürülmesindedir. E-İrsaliye, ülke içerisindeki mal hareketinin ekseriyetini oluşturan kurumsal nitelikteki taşımaların her türlü ölçümü ve denetimi için yeterli veri kaynağını sağlamaktadır. Taşımacı tarafından ayrıca bir veri girişine gerek bırakmamakta ve yükleme anından itibaren erişim ve analize hazır olmaktadır. Yurt içi ticari eşya taşıması ile iştigal eden taşımacı müteşebbisin genel işletme yapısı ve imkanları göz önüne alındığında, tartışma konusu ve mecburiyetler taşımacı için büyük bir külfet oluşturmaktadır.
Konuya uluslararası taşımacılık kapsamında baktığımızda ise ufkumuzu daha da genişletecek öneriler getirilebilir. Uluslararası taşımaya konu olan eşyanın yükleme aşamasında teslimi veya tesellümü, geleneksel işleyişte bilindiği gibi irsaliye konşimento ikilisi üzerinden 2 tarafın birbirine teslim (irsaliye) tesellüm (konşimento) belgesi vermeleri ile yürümektedir. Teslim etme ve teslim almanın taraflarca ayrı ayrı protokole bağlanması anlamsız, mükerrer bir işlem gibi durmaktadır. U-ETDS tartışmaları belki de bunun ilk kez irdelenmesine yol açmıştır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 4. Kitabında Taşıma İşleri başlığı altında, taşıma konusunu geniş şekilde ele almaktadır. CMR konvansiyonu ile neredeyse bire bir uyumlu hükümler içermekte ve böylece uluslararası karayolu taşımacıları ile göndericilerin kanun önünde birbirlerine karşı olan yükümlülükleri, kanunun geçmişteki içeriğine nazaran daha net ve kapsamlı bir şekilde tanımlanmaktadır. Biz diyoruz ki; yurt içi taşımanın E-İrsaliyesine paralel olarak uluslararası taşımaya konu eşyaya özgü E-Konşimento uygulaması da başlatılsın.
Şerafettin ARAS
Hilal Trans
Yön. Kur. Bşk.
