Karayolu taşımacılık faaliyetlerinde hizmet veren tüm taşımacıların bildiği ve takip ettiği gibi Ulaştırma Bakanlığı 29.04.2009 tarihinde B.11.0.KUG.0.00.17.00/230-5821 sayılı bir genelge yayınladı. Genelgede ilk defa Taşıma Kanun ve Yönetmeliği’nde faaliyetleri belirlenerek İşletme yetki belgesi alma zorunluluğu getirilen işletmelere belge alımındaki yükümlülüklerini yerine getirememeleri durumunda, bakanlığa müracaat etmeleri halinde altışar aylık süreler halinde Yetki Belgesi alımında 1 yıl süre verilmesini hükme bağlamış idi.
Bilindiği gibi tüm bu süre verme hakkı 30 Nisan 2007 tarihinde sona ermiş bulunmaktadır. Kimlerdir? Bu haktan istifade eden, meslektaşlarımız.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun Geçici 1 inci maddesinde; “Bu Kanuna göre yürürlüğe konulacak yönetmeliklerin yürürlüğe girdiği tarihten önce yetki belgesi almış olanlar hariç, şehirlerarası eşya taşımacılığı konusunda taşımacılık, acentelik, taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapan gerçek ve tüzel kişiler başvurudaki şartlar aranmaksızın yönetmeliklerin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde yetki belgesi almak zorundadırlar” denilmektedir.
Kanun kapsamındaki ilk defa belgelendirilen faaliyetlerin çoğunluğu yurt içi yük ve eşya taşımaları olmak üzere lojistik, kargo ve dağıtım faaliyetleri ile yurtiçi ve uluslararası yük, eşya taşıma işleri organizatörleridir. Kanun ve yönetmelikte faaliyet alanları ilk defa belirlenmiş olan E,F,G,H,K,L,M,P,R, işletme yetki belgeleridir.
Bu meslektaşlarımıza kanun ve yönetmelikler çerçevesinde belge almaları için ek süre verildi. Neydi bu süre? Kanuna göre 10.07.2003 tarihinden itibaren 1 yıl içinde yükümlülüklerini yerine getirerek yetki belgelerini alacaklar denilmektedir.
Ancak bu süre genelgede Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin çıktığı 25.02.2004 tarihinden başlatılmıştır. Ertelemeden istifade edebilmenin şartı ne idi?
Yetki belgesi almak için müracaat edilecek ve gerekli şartları yerine getiremediği belirtilerek ek süre istenecekti. Bu süreden istifade edebilmek için tek bir şart vardır. Faaliyetin kanunun çıkmasından önce de yapıldığının belgelenmesi şartı idi.
Şartları yerine getirenler bir takım indirim haklarından da istifade ederek yetki belgelerini aldı. Alamayanlar ne yaptı? İşlerine devam ederek, sürekli ertelemelerle 30 Nisan 2007 tarihine kadar belgelerini aldı veya bu haklarını kaybettiler.
Bu süre içinde faaliyetlerine devam ettiler mi? Ettiler!..
Neden ettiler? Kanun ve Yönetmelik hükümleri uygulanmadığı için ve süre içinde hiçbir denetim yapılmadığı için işlerini yürütebildiler. Hatta kanun ve yönetmeliğin iptal edileceğini düşünenler bile oldu. Açılan iptal davalarının sürecini bekleyenler, hiç müracaat etmeyenler bile oldu.
Sonuç bu süreçte yukarıdaki tarihleri baz alır isek yaklaşık üç buçuk yıl bu meslektaşlarımıza kanun ve yönetmeliklere uymadan çalışma imkanı sunulmuştur.
Şimdi bu genelge ile taşımacı lehine yapılan düzenleme nedir?
Taşıma kanunu ve yönetmeliğinde “faaliyetleri ilk defa yetki belgesi kapsamına alınanlar size bir hak daha veriyorum. Yetki belgesi yenileme sürelerini erteliyorum. 5 yılık yenileme süresini uzatıyorum” denilmektedir.
1- 25/2/2004 tarihinde ilk defa yetki belgesi kapsamına alınan ve yetki belgesi alma süresi Bakanlıkça uzatılan faaliyetler için;
a) 25/2/2004 – 28/2/2005 tarihleri arasında yetki belgesi alanların yetki belgelerinin geçerlilik süresine 2 yıl 6 ay,
b) 1/3/2005 – 25/2/2006 tarihleri arasında yetki belgesi alanların yetki belgelerinin geçerlilik süresine 1 yıl 6 ay,
c) 26/2/2006 – 30/6/2006 tarihleri arasında yetki belgesi alanların yetki belgelerinin geçerlilik süresine 1 yıl olarak ilave edilmesi ve bu ilave süreler için, yetki belgesi ve varsa taşıt kartları için herhangi bir ücret alınmaması hakkı bu taşımacılara verilmektedir.
Buradan şuraya gelmek istiyorum: Tüm bu açıklamaları bunun için yazdım!
Yolcu taşımacılarının günahı ne?
Yurt içi ve uluslararası yolcu taşıma faaliyetleri 4925 sayılı Taşıma Kanunu ve Yönetmeliği çıkarılmadan önce Ulaştırma Bakanlığı tarafından çıkarılan 2 yönetmelik ile düzenlenmişti. Gayet güzel bir şekilde yürütülüyor idi. Yönetmeliğe yeni olarak ilave edilen sadece yolcu taşımalarının bir kolu olan Rent a Car Oto Kiralama faaliyetleri yönetmelik kapsamına alınmıştır. Bu Yetki belgesi de TURSAB Tarafından açılan dava sonucunda; Kanun da tarif edilmediği yönetmeliğe konduğu gerekçesi ile Danıştay’da iptal edildi. Halen ihtilaf konusu bakanlık bu konuda mutlaka düzenleme yapması gerekiyor.
Peki kanun ve yönetmeliğe uyum gösteren, bilhassa Arızi yani tarifesiz sefer düzenleyen faaliyetler içine alınmış Turizm Taşımacıları ne olacak?
Yolcu taşıma faaliyetleri D2 Yetki Belgesi kapsamında tarif edilerek belgelendirilen Turizm Taşımacılarının Günahı ne onların da birçoğu yeni belge aldı. Ve hatta yukarıda bahsettiğimiz ertelemelerden indirimlerden ve haklardan da istifade edemediler.
Kuzu, kuzu gidip D2 Yetki Belgelerini aldılar. Şimdi bu yıl içinde yenileme süreleri dolan taşımacı meslektaşlarımız var. Yüzde 15 yenileme ücretini ödeyecekler ve yetki belgelerini yenileyecekler.
Şimdi soruyorum
Bu adaletli bir uygulamamıdır?
Yolcu taşımacısı genelde cezalandırılıyor mu?
Kanun ve Yönetmeliklere uyan yükümlülüklerini yerine getiren taşımacının günahı ne?
Ne suç işledi?
Yeniden değerlendirme oranları ile sürekli artan belge yenileme ücretini yatırıp bu yıldan itibaren belgeni yenileyeceksin, başka yolu yok. Yenilemez isen belgen iptal olacak!
Sektörün bir kısmına ise yenilemeden süre uzatımı.
Neymiş efendim sen ilk defa belge aldın! Hem de ertelemelerle indirimlerle el bebek gül bebek aldın.
Böyle şey olur mu?
Biz Ekonomik kriz nedeniyle tüm belge yenileme ücretlerinin kaldırılması talebinde bulunduk.
Yolcu ve eşya ayrımı da yapmadık.
Yayınlanan genelge ile çıkan sonuca bakın!
Ben hayret ettim.
Açıkça söylüyorum bu haksızlıktır. Fırsat eşitliğine aykırıdır. Kanun koyucu adil olmalıdır.
Sektörün bir kısmına avantaj ve ayrıcalık vermemelidir.
Yenileme ücretlerinde yapılacak indirim ve erteleme tüm sektörleri kapsamalıdır.
Bu kararın alınmasında ölçü ve kıstas nedir bilmek ve öğrenmek istiyoruz.
Neden eşya ve yük taşımaları ağırlıklı olarak kayrılmaktadır?
Biz mi sesimizi duyuramıyoruz.
Onlar mağdur ise bizde mağduruz, aynı yolu, aynı feribotu kullanıp, aynı köprüden geçiyoruz. Aynı mazotu kullanıyoruz, hepimizin iş ve finans sıkıntısı var.
Ekonomik kriz hepimizi vurdu. Yolcu taşımacıları bundan en çok zarar gören kesimdir.
Otogarların durumunu gidin bir görün!..
Sektörde insanlar ümitlerini 3 aylık okul tatiline bağlamış kara, kara düşünüyor.
Sürekli küçülüyoruz, sermayeden yiyoruz. Sıkıntımızı nedense anlatamıyoruz.
Turizm taşımalarında ise yüzler gülmüyor, beklenen turist henüz gelmedi.
Gelen turist sayısı ilk dört ayda yurt genelinde 1 milyon!..
Paskalya hiç de beklendiği gibi geçmedi.
İnsanlar tasarruf ediyorlar ilk kısılan şey de seyahat.
Taşıma fiyatlarının düşüklüğü 5 yılda hiç artmamış olması ve acımasız rekabet ile atıl kapasite can yakıyor.
Bu durumda biz hak etmiyoruz da kim hak ediyor, erteleme ve yenileme ücretlerinde yapılacak indirimi soruyorum!..
Ekonomik destek paketlerinden istifade edemedik göz ardı edildik. Her şey aleyhimize çalışıyor çalıştırılıyor ne hikmetse ben çözemedim!..
Burada bir genelge nedeniyle yolcu taşımalarına bakış açısını gözler önüne sermek istedim. Amacım ilk defa yetki belgesi kapsamına alınan sektör mensuplarımızın aldıkları avantajlar için eleştiride bulunmuyorum, yanlış anlaşılmak istemem. Bu hak onlara hak ettikleri için verilmiştir. Dertlerini sorunlarını iyi anlatmışlar bu hakkı elde etmişler sitem dahi etmiyorum. Bu kararın çıkarılmasında etkili olanları kutluyorum!..
Yapılması gereken, tüm sektörün sıkıntıları incelenmeden çıkarılan genelgede adil bir düzenleme yapılması ve yolcu taşımacılarının da dâhil edilmesidir.
Saygılarımla.
Nusret ERTÜRK
TOF Tüm Otobüsçüler Federasyonu
Genel Sekreteri
E-Mali: info@ttder.org.tr