Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, sektörün uzun zamandan beri beklediği “Kara ve Deniz Yolu ile Şehirlerarası veya Uluslararası Yolcu Taşımacılığı İşi ile İştigal Eden Mükelleflerin Elektronik Ortamda Bilet ve Yolcu Listesi Düzenlemelerine İlişkin Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ Taslağı” nı hazırlayarak 02 Mayıs 2012 Tarihinde yayınladı.
TOF - Tüm Otobüsçüler Federasyonu olarak yaklaşık iki yıldan beri bu konunun üzerinde çalışıyorduk. Birçok modelleme çalışması yaptık, karayolu yolcu taşımacılığında hava yollarında olduğu gibi e-bilet uygulamasına geçilmesi gerektiğini, dünyadaki elektronik bilet sistemlerini inceleyerek sektörümüze en uygun olabilecek platform modellerini proje haline getirdik.
Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan sektörümüz adına talepte bulunduk. Örnek modelleme çalışmalarımızı Gelir İdaresi Başkanlığı ve ilgili kurumlar nezdinde anlattık, bu süreçte birçok toplantıya katıldık ve konuyu sürekli gündemde tutmaya çalışarak takip ettik. Taslak tebliğ geç de olsa yayınlandı. Taslak tebliğde taleplerimize cevap verildiği açıkça görülüyor.
Şimdi önümüzde ciddi bir süreç var. Bu tebliğin sektörce çok iyi incelenerek konu hakkında görüşlerin oluşturulması ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına acilen iletilmesi gerekiyor.
Taslak tebliği hakkında genel görüşüm olumludur. Elektronik bilete geçmek isteyen mükelleflerden istenen şartlar, yapılan müşterek toplantılarda tartışılmış ve sektör adına görüş belirtilmiş konular. Tebliğ taslağında benim için sürpriz bir uygulama ve müeyyide yok.
Taslağın en kilit noktası, işletmelerin ve tüzel kişilerin başvuru yapabilecekleri hükmü. TOF olarak talebimiz, otobüs işletmelerinin ortaklaşa oluşturabilecekleri bir veya iki e bilet platformunun e bilet dönüşümünü, gerçekleştirilmesine izin verilmesiydi.
İzin verilip verilmeyeceğine dair açık bir hüküm yok.
Dünyadaki ortak elektronik biletleme sistemleri örneklerine baktığımızda sektörümüze en yakın model, uçak firmalarının kullandığı IATA modelidir. Sektör adına IATA modeliyle birebir örtüşen bir ortak e bilet platformu önermiştik. Çıkış noktamız denemiş ve mükemmel işleyen bir modeldi ilginçtir ki bu önerimiz kabul görmemiş. IATA modeli sektörde uygulansaydı sektör yeni bir devrim yaşayacak, birliktelik sağlanacak bu sayede ulusal ve uluslar arası yeni satış kanalları bu platform sayesinde oluşturulabilecekti.
e-Bilet platformları sayesinde ortak satış noktaları, ortak kiosklar kurulabilecek, bilet satış acenteciliği sistemi tamamen değişecek hatta uzun vadede muhtemelen bitecekti.
Sistemin getireceği en önemli husus, işletmeler açısından bilet başı satış maliyetin asgariye düşürülmesi bilet satışında yolcuya bilet alma kolaylığının sağlanması ve dolayısıyla bu şekilde sektörde verimliliğin ve karlılığın arttırılmasıdır. Dikkat edin: Günümüzde uçak bileti almak için seyahat acentesine kimse gitmiyor! Biz de benzer bir verimlilik ve modernliği sektörümüz için tasarlamış ve ilgili mercilere sunmuştuk.
Taslak tebliğinden anladığımıza göre buna mani durum yok ve işletme bazında gerçekleştirilmesi öngörülmüş. Oysaki ortak platform tarafından gerçekleştirilecek yazılım bir bulut bilişim sunucu üzerinde tüm sektörün hizmetine sunulabilirdi, buna izin verilmemiş.
E-Bilete geçmek isteyen işletmeye Maliye Bakanlığının E-fatura alt yapısını kullanılması istenmiş. Gelir İdaresi Başkanlığı konuya vergi ziyanı ve sektörün disiplin içinde kayıt altına alınması açısından bakmış ve taslak bu görüşe göre şekillendirilmiştir.
Taslağın en önemli konusu başvuru şartlarıdır.
Elektronik bilet düzenlemek isteyen mükelleflerin en az aşağıda yer alan şartları taşıması gerekmektedir.
a) Tüzel kişi mükelleflerin 397 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile getirilen elektronik fatura uygulamasından yararlanma iznine sahip olmaları, gerçek kişi mükelleflerin ise güvenli elektronik imzaya sahip olmaları,
b) Bu Tebliğde açıklanan usul ve esaslara uygun olarak, söz konusu mükelleflerin elektronik bilet ve elektronik yolcu listesi düzenleme ve elektronik biletleri yolculara sunabilme konusunda hazırlıklarını tamamlamış olmaları,
c) Tebliğin 8 numaralı bölümünde belirlenen raporlama gereksinimlerinin karşılanması hususunda gerekli altyapı ve hazırlıklarını tamamlamış olmaları.
Sektörümüz elektronik fatura konusunda bilgi sahibi değildir.
Denilebilirki sektör, 397 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile ilgilenmemiştir. Biz sektör olarak bireye hizmet verdiğimizden her yolcu biletinin aslında fatura olduğunu bilmemize rağmen, konuya uzak kaldık ve işletmeler olarak e-faturaya geçilmesinin zor ve güç olduğu fikri bizlerde yaygınlaştı maalesef. E-Fatura uygulamasına geçiş konusunda çalışması olan işletme ben bu güne kadar duymadım.
Gelir idaresi başkanlığının yayınladığı, e fatura uygulamasına geçen yaklaşık 300 firma içinde hiç otobüs işletmesi yok.
Kendimiz hazır hissetmemişiz veya ciddiye almamış önemsememişiz.
Sektör bu tebliğ taslağında istenen şartlardan en önemlisi olan e-fatura uygulamasından yaralanma iznine sahip olmadan önce, yapması gereken en önemli konu, bence şudur.
Önce işletme patronları, Genel Müdür, İşletme müdürü, Bilgi İşlem müdürü, İşletmenin kullandığı Bilet satış yazılım firması programcıları, işletmenin muhasebe müdürü ve mali müşaviri, bir araya gelecekler ve işletmenin önce 397 nolu tebliğe göre e-fatura uygulamasına geçip geçemeyeceğine, istenen şartları yerine getirip getiremeyeceklerine, uygun olup olmadıklarına bakmalılar.
Burada temel ölçütler şunlar:
İşletme bilet satış programına uygun merkezi bir işletim sistemi ve buna bağlı çalışan entegre muhasebe programına sahip mi?
Bu ne demektir?
Bilet satış programı sayesinde yurdun neresinde satılırsa satılsın ister internetten ister bankodan ister acenteden, bilet satıldığı anda bu bileti resmi olarak anında muhasebeleştirilmesini sağlayan ve gerekli gelir KDV hatta acente komisyonu hesaplarına ve raporlara işleyebilen bir alt yapıya sahip miyiz?
Bu teknik alt yapıya ve sistem alt yapısına işletme olarak sahip isek e-Fatura düzenine ve e bilet satış sistemine geçebiliriz.
Burada işletmelere yol gösterecek en önemli bilgi kaynağı, GİB 397 Nolu E Fatura Genel Tebliğidir.
İşletmeler 397 Nolu Genel tebliğe uygun olarak elektronik fatura uygulamasına sahip olabiliyorsa bu şartları yerine getirebiliyorsa e-bilete geçişte sorun yaşamayacaktır.
Bu aşamada şirket adına e-fatura uygulamasından yararlanma başvurusu yapılacaktır. E-Bilet uygulaması Maliye Bakanlığının ve Gelir İdaresi Başkanlığının E-fatura alt yapısını kullanacaktır. İşletmelerce gerçekleştirilecek e fatura uygulaması teknik mimarisi ve entegrasyon kılavuzları için hazırladığı bu alt yapıyı ve yazılımları kullanmak ve bu şablonlara uygun yazılım yapmak zorundadır. (Bakınız www.efatura.gov.tr ). http://www.efatura.gov.tr/web/guest/2 adresinde Entegrasyon Kılavuzları V 1.2 başlığı altında entegrasyonun yazlım şablonları açıkça belirtilmiştir.
Daha fazla teknik detaylara girmek istemiyorum.
Söylemek istediğim işletmeler öncelikle muhasebe sistemlerini düzenlemek zorunda. Bu çalışma sadece dilekçe vererek bitmiyor. İşletmeden istenen şartlar var.
Bu süreçte mali müşavirlere muhasebecilere ve yazılım firmasına çok iş düşmektedir:
E-Fatura uygulaması başvuru formu ve taahhütnamenin verilmesi.
Kullanıcı, hesaplarının ve entegrasyon yazılımlarının tebliğe uygun formatta yapılması ve hesapların oluşturulması.
Entegrasyon başvurusu.
Elektronik mali mühür sertifikasının alınması.
Ve sertifika sahibinin taahhütname vermesi işlemlerinden sonra ikinci aşamaya geçilecektir.
İkinci aşama tebliğe uygun şekilde müracaat şartlarını oluşturmaktır.
Bu aşamada yazılım firması biletleme programına uygun ve e fatura entegrasyon kılavuzuna uygun yazılımları yazmak ve işletim sisteminde çalışır duruma getirmek zorundadır.
E-Bilet konusunda yazılım ve entegrasyonu e fatura iznini alan işletmeler başvuru yapabileceklerdir.
3. Başvuru Şartları
Elektronik bilet düzenlemek isteyen mükelleflerin en az aşağıda yer alan şartları taşıması gerekmektedir.
a) Tüzel kişi mükelleflerin 397 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile getirilen elektronik fatura uygulamasından yararlanma iznine sahip olmaları, gerçek kişi mükelleflerin ise güvenli elektronik imzaya sahip olmaları,
b) Bu Tebliğde açıklanan usul ve esaslara uygun olarak, söz konusu mükelleflerin elektronik bilet ve elektronik yolcu listesi düzenleme ve elektronik biletleri yolculara sunabilme konusunda hazırlıklarını tamamlamış olmaları,
c) Tebliğin 8 numaralı bölümünde belirlenen raporlama gereksinimlerinin karşılanması hususunda gerekli altyapı ve hazırlıklarını tamamlamış olmaları.
Değerlendirme ve İzin aşaması protokolün imzalanmasından sonra işletmeler tüm e bilet dönüşümü ile ilgili verilen şablonlar ve rapor örneklerine uygun elektronik bilet ve elektronik yolcu listesini oluşturacak ve bunları test edilebilecek hale getirilecek ve Gelir idaresi başkanlığına sunacaktır.
Tebliğ taslağında tamamen teknik konuları ilgilendiren:
Elektronik bilet ve yolcu listelerinin düzenlenmesi,
Elektronik Bilet ve Elektronik Yolcu Listesi,
Elektronik bilette bulunması gereken bilgiler,
Elektronik Yolcu Listelerinde Bulunması gereken bilgiler,
Elektronik bilet bedelinin gider kaydedilmesi,
Raporlama,
Muhafaza ve ibraz yükümlülüğü ve Sorumluluk ve Cezai müeyyideler.
Tamamen yazılımcıları ve mali müşavirleri ilgilendiren ve yazılımda yapılması gereken bilgileri izlenecek yöntemleri içermektedir.
Elektronik bilete geçme zorunluluğu yoktur. İşletmenin tamamen kendi tercihine bırakılmıştır.
İzin, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından başlangıçta süreli olarak verilecektir.
Dikkat çekmek istediğim bir nokta daha var.
E-Bilet sistemine geçmek isteyen işletmeler kısmen e-bilet uygulaması yapamazlar. Örneğin "internet satışlarına e bilet keseyim, banko ve acentelerde kağıt bilet kesmeye devam edeyim" mantığı mümkün değildir.
Biletlerin tamamı elektronik ortamda e bilet olarak kesilecektir.
Sistem arızası ve olağanüstü durumlarda kâğıt bilet kullanılabilecektir.
Kâğıt olarak kesilen biletler en geç 5 iş günü içinde rapor halinde Gelir İdaresi başkanlığına bildirilecektir. Süreklilik hali iptal sebebidir.
İşletmenin tüm biletleri seri halinde birbirini takip eden nümerik sistemi takip edecektir. Tüm satış ofisleri internet satışları ve acenteler kodlanarak kesildiği yer belirlenecek örneklerde görüldüğü gibi tüm rapor ve yolcu listelerinde bu bilgiler yer alacaktır.
Yolcu isim listesi kesilmesi sorunu ortadan kalkmaktadır. Son çıkış noktasında ve yolda araç içinde yolcu listesi basılabilecektir. Elektronik ortamda kesilen bilet sefer yolcu listeleri resmi evrak olmaktan çıkarılmaktadır.
Yolcu biletinin gider olarak kullanılacağının belirtilmesi halinde yolcudan vergi kimlik bilgileri istenecektir. İşletmeler bilet satış sistemlerinde ve internet sitelerinde bu konuda sorgulama ekranını yapmak zorundadır. Bu nedenle yazılım değişikliği yapılması zorunludur. Otobüs işletmeleri bu yükümlülükleri yerine getirmeleri halinde e bilet satışına en erken bir yıl içinde geçebileceklerdir.
Tebliğ taslağının yayın süresince görüş ve öneriler gelir idaresi başkanlığına acilen iletilmelidir.
Tebliğ taslağının son bölümünde “Diğer Hususlar” bölümünde dikkatimi çeken özel hukuk tüzel kişiliğinden şirketten bahsediliyor!
Özel hukuk tüzel kişiliğine haiz bir şirket kurulması halinde e bilet işlemlerinin bu şirkete devredilebileceğini anlıyorum. Bu şirketin kuruluşu, faaliyetleri, çalışma ve denetim esasları Bakanlar Kurulunca çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenecek denilmektedir.
Burada kafam karıştı!
İlgili maddeleri bilginize sunup okuyucuların yorumuna bırakıyorum.
Taslağın 11 Maddesinde “Diğer Hususlar” bölümünden alıntı yaparsak;
“Diğer taraftan bu tebliğ ile getirilen uygulama Vergi Usul Kanununun mükerrer 252 maddesinin 2 numaralı fıkrasının beşinci bendinde belirtilen şekilde özel hukuk tüzel kişiliğini haiz bir şirketin kurulması durumunda belirlenecek yeni esaslara göre devam ettirilecektir.”
VUK.Mükerrer 252 maddesi 2 fıkrası 5 bendi.
(5766 sayılı Kanunun 17 nci maddesiyle değişen paragraf, Yürürlük: 06.06.2008)
Maliye Bakanlığı; elektronik defter, belge ve kayıtların oluşturulması, kaydedilmesi, iletilmesi, muhafaza ve ibrazı ile defter ve belgelerin elektronik ortamda tutulması ve düzenlenmesi uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye, elektronik ortamda tutulmasına ve düzenlenmesine izin verilen defter ve belgelerde yer alması gereken bilgileri internet de dahil olmak üzere her türlü elektronik bilgi iletişim araç ve ortamında Maliye Bakanlığına veya Maliye Bakanlığının gözetim ve denetimine tabi olup, kuruluşu, faaliyetleri, çalışma ve denetim esasları Bakanlar Kurulunca çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenecek olan özel hukuk tüzel kişiliğini haiz bir şirkete aktarma zorunluluğu getirmeye, bilgi aktarımında uyulacak format ve standartlar ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye, bu Kanun kapsamına giren işlemlerde elektronik imza kullanım usul ve esaslarını düzenlemeye ve denetlemeye yetkilidir. Bu Kanunun vergi mahremiyetine ilişkin hükümleri, bu kapsamda kurulan şirketin ortak, yönetici ve çalışanları hakkında da uygulanır.(***)
Tebliğin son hükmü ve Vergi Usul Kanunu ilgili mükerrer maddesinden anladığım, bu işin özel hukuk tüzel kişiliğine verilebileceği. Bu özel hukuk tüzel kişiliğin Kuruluşu faaliyetlerinin çalışma ve denetim, esasları Bakanlar Kurulunca çıkarılacak bir yönetmelikle belirleneceği açıkça belirtiliyor.
Bu iş sektörün birlikte oluşturulacak bir platform tarafından gerçekleştirilecek ise ÖZEL HUKUK TÜZEL KİŞİLİĞİ sektör olarak bizler kurmalıyız.
E-bilet yeniliğinin tüm sektörümüze hayırlı olması dileğiyle,
Nusret ERTÜRK
Tüm Otobüsçüler Federasyonu (TOF)
Genel Sekreter
E-Mail: info@ttder.org.tr
E-Mail: sekreterya@tof.org.tr
Tel: (0212) 658 32 10 – 658 20 55
Fax: (0212) 658 32 80
GSM: (0532) 317 33 86