01.01.2011 tarihinden itibaren, Y Yetki belgelerinin D4 Yetki belgesine dönüştürülmesiyle birlikte uygulamada yaşanan sıkıntılar ortaya çıkmaya başladı.
Ulaştırma Bakanlığı, Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü, yılbaşından bugüne kadar, D4 Yetki Belgeleri hakkında yayınladığı; 2011 KUGM-03/ YOLCU, 2011 KUGM-06/YOLCU - 2011 KUGM-06 YOLCU- 2011 KUGM-09 YOLCU Genelgeleriyle, D4 Yetki belgesi kapsam alanı, çalışma usul ve esasları Y Yetki belgelerinin D4 Yetki belgesine dönüştürülmesi konularına açıklık getirdi.
Karayolu Taşıma kanunu ve yönetmeliğinde bulunmayan konular hakkında bazı tereddütleri, yaptığı ayrıntılı açıklamalar içeren genelgelerle ile ortadan kaldırmaya çalıştı. Ancak uygulamada sıkıntıların devam ettiği açıkça görülüyor. Sektör ve faaliyet alanı o kadar geniş ki sorunlar ve sektörden gelen talepler yayınlanan dört genelge ile bitirilmedi.
17.05.2011 Tarihinde yayınlanan 2011 KUGM-11 YOLCU Genelgesi D4 Yetki belgesi, kurallar, değiştirme usul ve esasları, başlıklı daha önce yayınlanan genelgelere ilaveler yapılarak bazı kolaylıklar sağlanıyor. Bu değişiklikler ve kolaylıklar nelerdir dilerseniz ana başlıklarıyla bakalım:
Tahsisli ve Tahditli plaka kavramı tanımlanıyor:
Madde-1
g) Tahsisli plakalı otobüsler D4 Yetki belgesine kayıt edilir.
Burada alt hükümlerde, tahdit ve tahsis kavramlarına yanlış anlamalara sebep olmamak için açıklık, getirilmiştir:
Tahditli plaka; Belirli bir idari bölge sınırları içinde belirli bir yolcu taşımacılık faaliyetinde kullanılan otobüsler için belirli harf veya harfler kullanılarak sınırlı/belirli sayıda verilen ve bu yolla bu faaliyette kullanılan otobüslerin toplam sayısını sınırlayan/belirleyen plakaları,
Tahsisli plaka: Belirli bir idari bölge sınırları içinde, belirli bir yolcu taşımacılık faaliyetinde kullanılan otobüsler için, belirli harf veya harfler kullanılarak, sayı sınırlaması olmaksızın verilen ve bu yolla bu faaliyette kullanılan otobüslerin toplam sayısını sınırlamayan plakaları, İfade eder” denilmektedir.
Bizi ilgilendiren husus tahsisli plaka tanımıdır. Çalıştığı ilde ve belirlenmiş hat ve güzergahta veya taşıma faaliyet alanında (okul taşıtı) gibi araç sayısına kısıtlama getirilmeyen, talep edene verilen, tahsis plakalı taşıtlardır. Bu taşıtlar D4 Yetki belgesi alabileceklerdir.
Plaka sayısına sınır getirilen tahditli plakalar kapsam dışı tutulmuştur. Yanlış anlamalara sebep olmamak için özellikle belirtmek isterim.
Tahditli plaka nedir?
Ülkemizde, büyük kentlerde, hızla artan nüfus, gelişen yerleşim ve iş alanları ve çoğalan yolcu sayısı karşısında, vatandaşların, ulaşım ihtiyaçlarının daha kolay ve hızlı bir şekilde karşılanması amacıyla, bir plan ve program çerçevesinde, plaka sınırlaması uygulanan illerde, taksi, minibüs ve dolmuşlara, verilecek ticari plakaların sayısı, verilme usul ve esasları 03.05.1986 tarih ve 19096 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 02.04.1986 gün ve 10553 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenmiştir.
Daha sonra, söz konusu Bakanlar Kurulu kararında; 90/390, 91/1780, 94/6311, 95/7212 sayılı Bakanlar Kurulu kararları ile değişiklikler yapıldıktan sonra, son olarak 04.06.1998 tarih ve 23362 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 98/11158 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yapılan değişiklikler sonucunda tahditli ticari plaka verilmesinde uyulacak usul ve esaslara son şekli verilmiştir.
Bu kararlar çerçevesinde bir çok ilimizde tahditli plaka uygulaması vardır.
Özellikle taşıma hattı araç sayısı il Trafik Komisyonları ve Ukame kararlarıyla belirlenmiş plaka sayısı ve harf grubu İç İşleri Bakanlığı tarafından onaylanmış ilgili yönetmelikle kayıt tescil ve dağıtım esasları belirlenmiş plakalı araçlardır. Örneklersek, Taksi plakaları T.M.S. serilerinde dağıtılan minibüs plakaları, bazı illerde okul ve servis araçlarına uygulanan S ve J Türü plakalardır.
Burada özel bir örnek vermek istiyorum bir dönem İstanbul da Okul taşıtlarına dağıtılan J Plaklar gibi Meslek Odalarının talepleri doğrultusunda tahdit getireceğiz vaatleriyle İç işleri Bakanlığı da kullanılarak bu plakalar dağıtılmış bir dönem sonra tahdit getireceğiz vaadinin arkasından bir sonuç çıkmayınca her araca verilen plaka grubuna dönüşmüştü.
Tahsisli plaka aslında serbest bir plakadır girişi ve çıkışı serbesttir. Araç sayısı belli güzergâhlarda belirlenmiş olmasına rağmen sadece bu hatta ve güzergâhta veya hizmet grubunda çalışan araçları belirlemek bir harf grubu altında dağıtılmış plakalardır. Örneğin Okul taşıtlarını ve personel servis araçlarını çalıştığı hattı ve güzergâhı belirlemek için verilmiş plakalardır.
Bu plakaların iller bazında dağıtımında, verilişinde bir gerekçe vardır. Bu plakaların dağıtımında İl trafik komisyon kararları veriliş usul ve esasları mutlaka vardır. Hangi ihtiyaçtan doğduğunu bilemiyorum.
Tahsisli plaka ile il içi ve yüz km kadar şehirler arası mesafelerde faaliyet gösteren taşımacıların 31.12.2011 Tarihine kadar D4 Yetki belgesine geçmeleri zorunluluğu getirilmektedir.
Burada bu türde taşıma yapanların ilk defa yetki belgesi kapsamına alındıkları anlamı çıkmaktadır. Bu durumda taşıma hattı ile ilgili yeni il/ilçe trafik komisyonu kararı istenecek midir? Tahsisli plaka gurubu için alınmış olan, tahsis kararı, taşıma hattı, güzergahı ve araç sayısı yeterli mi görülecektir?
Tahsisli plaka grubunda olup Y Yetki belgesi altında faaliyet gösterenlerin zaten D4 Geçirileceğini biliyorduk bunda bir tereddüt yok. Y Belgesi olmadan tahsisli plaka ile il içi taşıma yapanlar için bu zorunluluk getirilmiştir. Yurt genelinde nerelerde tahsisli plakalar il içi taşıma yapıyor Tahsisli plakaların hangi illerde Y Türü yetki belgesi kapsamında faaliyet gösterdiklerini bilemem bu konuda detaylı bilgi sahibi değilim.
Genelgeden anlaşılan il içinde tahsisli plaka ile yolcu taşımacılığı yapan tüm taşımaların D4 Kapsamına alınacağıdır bu kesindir. Tahsisli plaka grupları altında il içi ve 100 Km kadar mesafelerde yolcu taşımacılığı yapan tüm taşımacıların Y yetki belgesi olsun olmasın D4 Yetki belgesi altına alınacağı şeklinde de değerlendirilebilir.
Akla gelen sorular bana sorulanlar şunlar;
İl içi belediye mücavir alan sınırları içinden, dışına, veya dışından, içine, yapılan taşımalara mı verilecek? Evet, bu türde taşıma yapan faaliyet gösteren tüm taşımalar D4 Yetki belgesi kapsamına alınıyor belge alma zorunlu.
Belediye mücavir alan sınırları içinde faaliyet gösteren tahsisli plakalı araçlara da verilecek mi? Hayır, Belediye mücavir alan sınırları içinde yapılan taşımaları kapsamıyor.
Süre 31.12.2011 Tarihine kadar D4 Yetki Belgesi alma zorunluluğu vardır.
Y Türü yetki belgesi kapsamında çalışan araçların bir kısmı bu türde dağıtılmış tahsisli araç plakalarına sahip mi bilemiyorum her ilde farklı uygulamalar olduğu anlaşılıyor. Okuyucular bu açıklamalar çerçevesinde kendi durumlarını değerlendirsinler.
“3 – Değiştirme usulü, geçiş süreci ve geçici hükümler:
5) İlgili Ulaştırma Bölge Müdürlüğü, mevcut Y yetki belgesinin D4 yetki belgesiyle değiştirilmesi esnasında; Y yetki belgesinde kayıtlı sözleşmeli olanlar dâhil mevcut taşıtlarını, sayısına bakmaksızın D4 yetki belgesine kaydeder. D4 yetki belgesine kaydedilen 10 adedin üzerindeki taşıtlar için; geçerlik süresi 31/12/2012 tarihinden önce biten yetki belgeleri için yetki belgesinin geçerlilik süresinin bitim tarihine kadar, geçerlilik süresi 31/12/2012 tarihinden sonra biten yetki belgeleri için ise 31/12/2012 tarihine kadar geçerli taşıt kartı düzenlenir.
Bu maddede yapılan değişiklik ile; Y Yetki belgesine özmal ve sözleşmeli olarak kayıtlı taşıtların sayısına bakılmaksızın D4 Yetki belgesine dönüştürüleceği, ancak, Y Yetki belgesi bitim süresi sonuna kadar değişiklik yapılmadan kullanılabileceği belirtilmekte idi. Bu hükme kısıtlama getirilmekte sürenin 31.12.2012 Tarihini aşamayacağı belirtilmektedir
Y yetki belgesinin geçerlilik süresinin sonuna kadar geçerli olacak şekilde kullanılabileceği ancak 31.12.2012 Tarihinden sonra bitse bile bu tarihten sonra kullanılamayacağı ve 2012 yılı sonuna kadar tüm değişiklik ve düşümleri yaparak D4 Yetki belgesi şartlarına uymaları zorunluluğunu getirmektedir.
İkinci önemli husus ise Y Yetki belgesinin tüm müktesep hakları ile kullanılması ve bitim tarihi baz alınarak D4 yetki belgesine dönüştürülmesi durumunda tüm değişikliklerin ve uyumun 31.12.2012 tarihine kadar yapılması şartını tekrar etmektedir.
Her ne şekilde olursa olsun Y Belgelerinin D4 dönüştürülmesi ve geçiş için son müracaat tarihi 31.10.2011 Tarihidir. Yeni ve ilk defa D4 Yetki belgesi almak için müracaat tarihi 01.11.2011 Tarihidir. Y Yetki belgelerinin bitiş tarihi 31.12.2012 tarihinden önce ise bitiş tarihine kadar kullanılabilecektir. 30 Gün önce müracaat ederek D4 Yetki belgesi talebinde bulunarak belge alabileceklerdir.
Mevcut Y Belgelerinin D4 Yetki belgelerine bitiş tarihinden önce 31.10.2011 tarihine kadara dönüştürenler yetki belgesi ve taşıt kartı ücreti ödemeyeceklerdir.
FY Yetki belgesi sahipleri belge bitim süresini beklemeden belgelerini F1 Yetki belgesine 31.12.2011 tarihine kadar dönüştürmeleri durumunda belge ücretleri arasındaki farkı ödeyeceklerdir.
FY Yetki belgeleri F1 Belgelerine 31.12.2011 Tarihine kadar değiştirilecektir.
Bu tarihten sonra belgeler arasında değişiklik yapılamaz.
FY ve Y Belgeli taşımacılar 31.10.2011 Tarihine kadar mevcut yetki belgelerini değiştirmezlerse değiştirme haklarını kayıp etmektedirler. Faaliyetlerini yetki belgesinin sonuna kadar sürdürebilirler ve bu sürenin bitiminde tüm müktesep haklarını kayıp ederler ve belgeleri süre sonunda iptal olur.
Benim bu konuda meslektaşlarıma önerim özellikle taşıt sayısı 10 adedin üzerinde olan işletmeler ve kooperatifler Y Yetki belgelerini 31.10.2011 Tarihinden önce D4 Yetki belgesine acilen dönüştürmeleri, değişiklik ve düşümleri dönüşümden 31.12.2012 tarihine kadar yapmalarıdır.
Kooperatiflerin Y yetki belgesinden D4 e dönüşümü kooperatifin adına kayıt ve tescil edilmiş taşıtı olmayanlar için Y yetki belgesini, bireysel D4 dönüştürmek kolaydır.
Kooperatifin öz mal aracı var ise zordur. Kooperatif kapatılması küçültülmesi veya F1 bilet satış acentesine acenteye dönüştürülerek faaliyetini sürdürmesi düşünülebilir.
Tüm bu kararlar kooperatif ortaklarının üçte ikisinin alacağı karar ile olağan üstü genel kurulda yapılabilir. Karar şu olmalıdır hakkımızı bireysele dönüştürelim mi? Araç sayımızı 10 addede düşürüp kooperatif belgesi altında devam mı edelim?
Kooperatif öz mal araçlarını satalım mı? Kimlerin üyelikleri düşürülecek, kimler devam edecek, kimler çıkarılacak, bu kararların çoğunluk ile alınması zorunluluğu vardır.
Geçici hükümler.
1- 31.10.2011 Tarihine kadar mevcut Y Belgelerinin D4 Yetki belgesine dönüşümü dışında yeni yetki belgesi düzenlenmez.
Sektörde bilinen bir husus tekrar edilmiş.
2- 2010 Yılı içinde 2010 yılı içinde herhangi bir sebeple Y yetki belgelerinden düşümü yapılan taşıt/taşıtlar yerine herhangi bir taşıt ilavesi yapılmamış ise; 31.10.2011 tarihine kadar bu maddenin (a) bendinin 6 ncı alt bendinde belirtilen kurallara uymak kaydıyla bu durumda olan taşıt sayısı kadar taşıt ilavesi yapılabilir.
Y veya D4 yetki belgesinde kayıtlı sadece özmal taşıtlardan birinin herhangi bir sebeple yetki belgesinden düşümü halinde, düşümü yapılan taşıtın/taşıtların yerine aynı veya daha az koltuk kapasitesine sahip yeni taşıt/taşıtlar kaydedilebilir. Düşümü yapılan taşıtın yerine bu taşıtın koltuk kapasitesinden daha fazla koltuk kapasitesine sahip taşıt/taşıtlar ise kaydedilmez.
Burada sadece 2010 yılı içinde satışı ve düşümü yapılan ve yetki belgesine kaydı yapılamayan taşıtlardan, sadece özmal olan taşıtların yetki belgesine kayıt edilebileceği ve mevcut koltuk kapasitesinin üzerindeki bir aracın yetki belgesine kayıt edilemeyeceği açıkça belirtilmektedir. Y Yetki belgesi altında sözleşmeli ve kooperatif ortağı olarak çalışan sözleşmeli taşıtların kesinlikle kayıt edilemeyeceği hükmünü belirtiyor.
3) 31.12.2011 tarihine kadar; Y yetki belgesi sahiplerinin bir tüzel kişilik çatısı altında toplanması ve kendilerine ait taşıtlarını bu tüzel kişilik adına tescil ettirmiş olmaları halinde; Bu tüzel kişilik adına, ilgi (a) Genelge’nin 2 nci maddesinin (b) bendi ile yukarıdaki 1. alt bent hükümleri aranmadan yeni D4 yetki belgesi düzenlenir ve bu Y yetki belgelerinde kayıtlı taşıtlar, sayısına bakılmaksızın 31.12.2012 tarihine kadar geçerli olacak şekilde tüzel kişilik adına düzenlenmiş bulunan D4 yetki belgesi eki taşıt belgesine kaydedilir…
Bu maddenin iyi anlaşılması ve eleştirilmesi lazım. Bireysel Y Yetki belgeleri sahiplerinin bir tüzel kişilik yani şirketleşmesi durumunda “Değiştirme usulü geçiş süreci ve geçici hükümler” aranmadan D4 Yetki belgesi düzenleneceği belirtilmekte. Verilen yetki belgesi 31.12.2012 Tarihine kadar geçerli olacak ve bu tarihe kadar uyum için gerekli şartları yerine getirmek zorunda.
Ne amaca hizmet edecek bir tarafta 10 araçtan fazla şirketleri ve kooperatifleri dağıtacaksınız şimdi de bireysel hakkın kullanılması bireyselin haklarının korunması yerine on ar taşıtlı ve ortaklı küçük şirketler oluşturmaya yönlendiriyoruz. Bunu anlamakta ben zorlanıyorum amaç kurumsallıksa bırakın bireysel kendini geliştirsin büyüsün kurumsallaşmayı teşvik ve özendirme bu şekilde olmaz.
4) İlgili Ulaştırma Bölge Müdürlüğü, Y yetki belgesinin D4 yetki belgesine dönüşümü esnasında taşıt belgesinde kayıtlı resmi plakalı taşıtları da sayısına bakmaksızın D4 yetki belgesi eki taşıt belgesine kaydeder. D4 yetki belgesine kaydedilen taşıtlar için; geçerlilik süresi 31.12.2012 tarihinden önce biten yetki belgeleri için yetki belgesinin geçerlilik süresinin bitim tarihine kadar, geçerlilik süresi 31.12.2012 tarihinden sonra biten yetki belgeleri için ise 31.12.2012 tarihine kadar geçerli taşıt kartı düzenlenir.
Y Yetki belgesi kapsamında faaliyet gösteren Resmi plakalı araçların da tüm değişim şartlarına tabi olduğunu belirtmektedir. il içi ve yüz km şehirlerarası mesafelere taşıma yapan Belediyelerin resmi plakalı taşıtlarıyla yaptıkları taşımaların D4 Yetki belgesi kapsamında olduğu ve ayrıcalıklarının olmadığının da açık bir tescilidir. Ayrıca bu resmi bir hak olarak gören belediyelere de duyurulur. Değişim ve dönüşüm ile ilgili resmi plakalı kurumlara da ayrım yapılmadığının bir tescilidir.
5) 01.01.2011 – 31.12.2011 tarihleri arasında uygulanmak üzere; KTY’nin 18 inci maddesi doğrultusunda yapılacak D4 yetki belgesi yenileme işlemlerinde; tam ücret yerine aynı Yönetmeliğin Geçici 7 nci maddesinde yer alan % 85 indirimli yetki belgesi ücreti (825 TL) esas alınarak bu ücretin % 15’ i veya % 50’ si oranında yenileme ücreti tahakkuk ettirilir…
Y Belgesinden D4 Yetki belgesine dönüşümde ücret ödemeyeceklerdir.
01.01.2011 -31.12.2011 Tarihleri arasında yapılacak D4 Yenilemelerine %85 oranında indirim uygulanacağı hükmü gereği belge ücretinin 825 tl olarak esas alınacağı belirtiliyor. Bu ücretin %15 inin yenileme ücreti olarak alınacağı 108,50 Tl veya %50 si oranında 413,00 TL indirimli olacağı belirtiliyor.
6) Y yetki belgesinin geçerlilik süresi sona erdikten sonraki 30 gün içerisinde Y yetki belgesini yenilemek suretiyle D4 yetki belgesine dönüştürmek isteyen yetki belgesi sahiplerinden de yukarıdaki 5 inci alt bentte açıklandığı üzere % 85 oranındaki indirimli ücretin yarısı (413 TL) alınır ve D4 yetki belgesine dönüştürülerek yenilenir.
7) İlk defa 25.2.2004 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolu Taşıma Yönetmeliği çerçevesinde Valiliklerce Y yetki belgesi düzenlenebilmesine ilişkin 16.08.2004 tarihli ve 13835-30606 sayılı Bakanlığımız talimatından önceki bir tarihte alınmış il/ilçe trafik komisyonu kararlarına istinaden verilmiş tahditli plakaya sahip otobüslerle iliçi yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunanlar; 31/12/2011 tarihine kadar durumlarını, yenilenerek 11/6/2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliği ve bu Genelge’ye uygun hale getirmek zorundadırlar. Bu süre zarfında söz konusu otobüslerin il/ilçe trafik komisyonu kararlarına istinaden ve bu kararların sınırları çerçevesinde yaptıkları taşımacılık faaliyetlerine izin verilir.”
Bu madde önemlidir, zira Tahditli plaka ile yapılan il içi taşımaların Taşıma Kanunu ve Yönetmeliği kapsamında yapılması zorunluluğu hatırlatılmakta ve bu durumda faaliyet gösteren tahditli plaka sahibi taşımacıların durumlarını 31.12.2011 tarihine kadar durumlarını değerlendirilerek D4 Yetki belgesi almaları ve 11.06.2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliği ve bu Genelge’ye uygun hale getirmek zorunda olduklarını belirtmektedir.
Yurt genelinde tahditli plaka ile yapılan il içi taşımacıların D4 Yetki belgesi almaları durumunda plaka tahdidi kaldırılacak mıdır? Bu soru hala yanıtsız. Yayınlanan genelgeden çıkarabildiklerim ve sektörle paylaşmak istediklerim şimdilik bunlar.
Saygılarımla.
Nusret ERTÜRK
Tüm Otobüsçüler Federasyonu (TOF)
Genel Sekreter
E-Mail: info@ttder.org.tr
Tel: (0532) 317 33 86
NOT: SORULARINIZI DİREK MAİL OLARAK TARAFIMA GÖNDEREBİLİRSİNİZ. GÖNDERİLER HER MAİL TARAFIMDAN CEVAPLANMAKTADIR!!!!