Acentelerin Yolcu Bileti Düzenlemesi konularında Tüm Otobüsçüler Federasyonu’nun (TOF) savunduğu görüşler, Ulaştırma Bakanlığı tarafından tescil edildi. Bakanlık, konuyla ilgili bir genelge yayımlayarak Acentelerin Yolcu Bileti Düzenlemesi konusundaki son şekli ortaya koydu.
Ulaştırma Bakanlığı tarafından yayımlanan genel aynen şöyle:
Bilindiği üzere Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin “Yolcu Bileti” başlıklı 38 nci maddesinin 3 üncü fıkrası; “Yolcu biletinde, yetki belgesi sahibi taşımacının adı/unvanı, yetki belgesi numarası, adresi, vergi numarası ile yolcunun adı, soyadı, kalkış ve varış yeri, koltuk numarası, hareket tarihi ve saati, taşıma ücreti, biletin seri ve müteselsil sıra numarası ve düzenleme tarihinin yer alması zorunludur.” hükmüne, 4 üncü fıkrası; “Yetkili acenteler aracılığı ile düzenlenen yolcu biletlerinde ise; üçüncü fıkradaki bilgilere ek olarak acentenin adı, unvanı, adresi, yetki belgesi numarası ve vergi numarasının yer aldığı bilgilerin/kaşenin bulunması/basılması zorunludur. ” hükmüne amirdir.
Ancak, Yönetmeliğin yukarıda belirtilen hükümlerinin uygulanmasında, gerek sivil toplum kuruluşları gerekse de taşımacı firmalar tarafından bir takım sorunların yaşandığı belirtilmiştir.
Söz konusu sorunların çözümlenmesine yönelik, Bakanlığımızda yapılan toplantı sonucunda Maliye Bakanlığı’nın yazılı görüşleri alınmış olup, konu ile ilgili görüşlerinde;
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 nci maddesinin birinci fıkrasında, “Bu kanunda aksine hüküm olmadıkça bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir…”hükmü, 229 uncu maddesinde ise; Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.”hükümlerinin yer aldığı,
Mezkûr Kanunun 233 üncü maddesi gereğince, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları satışları ve yaptıkları işlerin bedellerini
1. Perakende satış fişleri;
2. Makineli kasaların kayıt ruloları;
3. Giriş ve yolcu taşıma biletleri.
vesikalarından herhangi biri ile tevsik edeceği ve perakende satış fişi; makineli kasaların kayıt ruloları ve biletlerde; işletme veya mükellefin adı, düzenlenme tarihi ve alınan paranın miktarının gösterileceği,
T.C.
ULAŞTIRMA BAKANLIĞI
Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü
Perakende satış fişi ile giriş ve yolcu taşıma biletlerinin seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirileceği ve bu fiş ve biletlerin kopyalı iki nüsha olarak tanzim edilerek bir nüshasının müşteriye verileceği, makineli kasa kullanıp da müşteriye fiş (makineli kasanın önceki fıkrada belirtilen malumatı ihtiva eden fişi) verilmemesi halinde, perakende satış fişi tanzimi ve müşteriye verilmesinin mecburi olduğu belirtilerek, Maliye Bakanlığı’nın mezkur yazılarında ayrıca aşağıdaki hususlara yer verilmektedir.
Vergi mükellefleri yapmış oldukları mal teslimi veya hizmet ifaları için mezkûr Kanunda ve Kanunda yer alan yetkiye istinaden Maliye Bakanlığınca çıkarılan genel tebliğlerde sayılan belgeleri (fatura, yolcu taşıma bileti vb.) tanzim etmek zorundadırlar. Buna göre, yolcu otobüsü işletmelerine acentelik hizmeti veren mükelleflerin de bu faaliyetleri kapsamında yapmış oldukları mal teslimi veya hizmet ifaları için belge düzenleyecekleri tabiidir. Ancak, otobüs biletleri ile ilgili olarak, acentelik faaliyetinde bulunan mükelleflerin hasılatları yolculardan tahsil ettikleri bilet bedelleri değil, seyahat hizmetini veren kişi/kuruma vermiş oldukları bilet satışına aracılık hizmeti dolayısıyla aldıkları hizmet bedelidir.
Bu sebeple, acenteler otobüs işletmelerine ait yolcu taşıma biletlerini düzenlediklerinde; bilet bedeli, taşımacı firmanın gelirini, bilet bedeline ilişkin tahsil edilen toplam tutar üzerinden acenteye verilen hizmet bedeli ise, acentenin gelirini göstermektedir.
Diğer taraftan, karayolu ile yolcu taşımacılığında belge düzenine ilişkin olarak yayımlanan 356 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan düzenlemelere göre, şehirlerarası yolcu taşıma işiyle uğraşan otobüs işletmecileri kendi otobüslerinde taşıyacakları yolcular için acentelere kendi biletlerini kullandıracaklardır. Acente, otobüs işletmecisi tarafından kendisine verilen yolcu taşıma biletini, her bir nüshasına kendi unvanını, adresini, vergi dairesi ve vergi kimlik numarasını içeren bir kaşeyi basmak suretiyle düzenleyecek ve bunları yolculara, yolcu listelerini ise; otobüs işletmesine bağlı otobüs yetkilisine verecek ve acentelik hizmet bedeli üzerinden otobüs işletmecisi firma adına fatura düzenleyecektir.
02.03.2011 tarihli ve 27862 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 406 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile de şehirler arasında karayoluyla yapılan yolcu taşıma faaliyetinde bulunan mükelleflerin, yolcu taşıma biletlerini bir nüsha ve dip koçanlı olarak (iki parçalı) düzenleyebilmelerine imkan tanınmıştır.
Ayrıca, şehirlerarası yolcu taşımacılığında tatbik edilecek belge düzeni ve diğer hususlar hakkında Bakanlığımızca tevcih edilen sorulara Maliye Bakanlığınca verilen cevaplar aşağıda maddeler halinde yer almaktadır;
1- Acentelik faaliyetinde bulunan mükelleflerin gelirleri, yolculardan tahsil ettikleri bilet bedelleri değil, seyahat hizmetini veren kişi/kuruma vermiş oldukları bilet satışına aracılık hizmeti dolayısıyla aldıkları komisyon (acentelik hizmet bedeli) bedelidir. Dolayısıyla, hesaplarına bu tutarı gelir olarak intikal ettirmeleri gerekmektedir.
T.C.
ULAŞTIRMA BAKANLIĞI
Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü
2-Acenteler otobüs işletmelerine ait yolcu taşıma biletlerini düzenlediklerinde, bilet bedeli taşımacı firmanın gelirini, bilet bedeline ilişkin tahsil edilen toplam tutar üzerinden acenteye verilen komisyon (acentelik hizmet bedeli) ise, acentenin gelirini göstermektedir. Kredi kartı bir ödeme aracı olduğundan, kredi kartı ile tahsil edilen bedeller için de 1 numaralı cevabımız geçerlidir. Acentelerin geliri komisyon (acentelik hizmet bedeli) tutarları olduğundan, otobüs işletmecilerine düzenleyecekleri komisyon (acentelik hizmet bedeli) faturasında %18 katma değer vergisi hesaplanması gerekmektedir. Acentelik faaliyetinde bulunan mükelleflerin de kredi kartı ile tahsil ettikleri bilet bedellerinin katma değer vergisi beyannamesinin 45 inci satırında yer alan kredi kartı ile tahsil edilen teslim ve hizmet bedelleri kısmında yer alması, ancak, yer alan bu tutar ile katma değer vergisi olarak beyan edilen tutar arasında meydana gelebilecek uyumsuzluğun izahı açısından otobüs işletmesine gönderilecek tutarların banka aracılığıyla gönderilmesi ve banka kayıtlarının tevsik edici kayıt olarak kullanılması faydalı olacaktır.
3- Otobüs firmalarının mükellefiyetlerinin bulunduğu merkez adreslerinin dışında veya şubesi bulunmayan yerlerde sözleşme yapmış olduğu acentelere kendi yolcu taşıma biletlerinin satışını yaptırmaları halinde bu yerlerde ayrıca firmaları adına mükellefiyet tesis ettirmelerine gerek bulunmamaktadır.
4- Otobüs firmaları tarafından acentelere teslim edilen yolcu taşıma biletlerinin acenteler tarafından düzenlenmesi esnasında acenteye ait bilgilerin kaşe basılmak suretiyle bilet üzerinde belirtilmesi gerekmektedir. Ancak bu bilgilerin kaşe basılmak suretiyle belirtmesinin yerine bu bilgilerin biletin anlaşmalı matbaada bastırılması esnasında bilet üzerine bastırılması veya anlaşmalı matbaada bastırılmış biletin sürekli form halinde düzenlenmesi esnasında yazıcıdan yazdırılması uygun bulunmuştur.
5- Şehirlerarası yolcu taşıma faaliyetinde bulunan otobüs işletmecilerine acentelik hizmeti veren mükellefler, yolculara bu işletmelerin biletlerini düzenlemektedir. Otobüs firmalarının biletlerini sadece bağlı bulundukları vergi dairesinin il sınırları içerisinde kalan anlaşmalı matbaalara bastırmaları genel kural olmakla birlikte, teknik imkansızlıklar nedeniyle, bilet bastırmayan veya bilgisayarla bilet düzenleyen otobüs firmalarının bilet bastırmak istemeleri halinde bağlı bulundukları vergi dairesi başkanlığından veya defterdarlıktan alacakları durumunu belgeleyen yazı ile bilet bastırmak istedikleri il vergi dairesi başkanlığına veya defterdarlığına müracaat etmeleri ve alacakları izin yazısı üzerine biletlerini bastırmaları da mümkün olmaktadır. Bu biletlerin seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilmesi gerekmektedir. Firmaların kendi adlarına seri ve sıra numarası takip edecek şekilde bastırmak zorunda oldukları biletlerin vekalet vermek suretiyle acentelere bastırtılması halinde, bu belgelerin takibi ve kontrolü açısından sorunların meydana gelebileceği düşünüldüğünden, otobüs firmalarının merkez adresleri içerisinde veya dışında sözleşmeli acentelerine vekalet vermek suretiyle yolcu taşıma biletini anlaşmalı matbaalarda bastırtmaları idaremizce uygun bulunmamaktadır.
T.C.
ULAŞTIRMA BAKANLIĞI
Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü
Bu itibarla, şehirlerarası yolcu taşıma faaliyetinde bulunan otobüs işletmecileri acentelere kendi biletlerini kullandırırken, acenteler, otobüs şirketleri tarafından kendilerine verilen yolcu taşıma biletinin her bir nüshasına kendi unvanını, adresini, vergi dairesi ve vergi kimlik numarasını içeren kaşeyi basmak suretiyle düzenleyebileceklerdir.
Bununla birlikte, biletin anlaşmalı matbaada bastırılması esnasında acenteye ilişkin bilgilerin bilet üzerine bastırılmak suretiyle veya anlaşmalı matbaada bastırılmış biletin sürekli form halinde yazdırılması esnasında yazıcıdan yazdırılması mümkün olup, yolcu taşıma hizmeti için düzenlenen yolcu taşıma biletinin üzerinde, yolcu taşıma hizmetini veren otobüs işletmecisine ait bilgilerinin yer alması esas olup, acente bilgilerinin bu bilgilerin önüne geçmeyecek şekilde ilave bilgi olarak yer alabilecektir.
Bilgilerinizi ve uygulamanın buna göre ifasını rica ederim.
Ali Rıza YÜCEULU
Bakan a.
Genel Müdür