1980'li yıllarda İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nin aldığı kararla bir yönetmelik çerçevesinde, Özel Halk Otobüslerinin sayısı, her hangi bir talep ve kapasite ihtiyacı etüdü yapılmaksızın, kontrolsüz bir şekilde ve sabit hat esasıyla, müracaata dayalı (ihale yapılmamıştır) olarak süratle artmıştır.
Gelişi güzel sayının artırılması neticesinde kapasite fazlalığı meydana gelmiş ve birçok hat verimsizlik yüzünden kapanmış veya birçok işletici zarar ettiği için taşımacılığı bırakmak zorunda kalmıştır. Kapasite fazlalığı ve yanlış işletme planlaması esnaf arasında kavgalara neden olurken, Belediye ciddi sıkıntılar içine girmiştir.
ÖHO işlemeciliğinde sabit hat ve arz fazlalığı nedeniyle, 1982 yılından itibaren sorunlar çoğalmaya başlayınca, İBB 1985 yılında alınan UKOME kararı ve hazırlanan bir yönerge çerçevesinde, Özel Halk Otobüslerini İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü’ne bağlamıştır. 1985 yılı Özel Halk Otobüsleri için önemli bir tarihtir ve bu günün başlangıcıdır.
Daha önce Dernek veya Kooperatif çatısı altında faaliyet gösteren Özel Halk Otobüsleri, 1992 yılından itibaren bölgesel bazda birleşerek şirketleşmek suretiyle kurumsallaşmanın ilk adımını atmışlardır. Ancak bu kurumsal yapı işletmecilik bazında olmamış ve çatı şeklinde gelişmiştir.
1996 yılında, 3 ana bölgeli çalışma esasından aşamalı olarak şu anki dar bölgeli çalışma esasına geçilmiş, bu şekilde denetimin daha etkin ve kolay yapıldığı bir yapı oluşturulmuştur. Ancak şu anda bu yapı da tıkanmış ve dar bölgelerin biri biriyle rekabet ettiği ve gelişmeyi önlediği problem halini almıştır.
2004 yılında çıkarılan yeni yönergeyle birlikte ÖHO işleticilerinin vekili durumundaki şirketler belirli sayıda üye vekâletine sahip olmaları kaydıyla, İBB ve İETT nezdinde belirli konularda da olsa temsil hakkını elde etmiş, artık ÖHO Komisyonlarına girmeye başlamışlardır.
2005 yılında kent içindeki toplu ulaşım otoritelerinin tamamının yer aldığı bilet ücret entegrasyon sistemine dahil olunmuş, İstanbul’daki diğer toplu taşıma türleri ile ücret bilet yönünden bütünleşme gerçekleşmiş, ancak güvenli, kaliteli hizmet anlayışını hayata geçirmek için gereken çalışmalara ve çabalara rağmen istenilen noktaya maalesef ulaşılamamıştır.
Göksel OVACIK
Özulaş A.Ş. Yönetim Kurulu üyesi
E-mail: gokselovacik@hotmail.com