2011 yılında Y yetki belgelerinin yerine yürürlüğe girecek olan D4 Yetki Belgesi faaliyet alanı ve kapsamıyla ilgili olarak Ulaşım Gazetesi’nde yazdığım iki yazımın sektörün bazı kesimlerinde endişelere sebep olduğunu öğrenmiş bulunuyorum.
Bayram öncesi ve bayram süresince telefonum hiç susmadı, bazı illerde uygulanan tahditli plaka ( C, J, S,T vb.) sahipleri yazıyı okuduklarını ve il içinde D4 Yetki Belgesi’nin kapsamının kendi faaliyet alanlarına müdahil olup olmayacağını sordular.
Ankara, İzmir, Eskişehir, Aydın, Gaziantep ve Samsun illerinden arayan tahditli plaka sahipleri yeni uygulamalarla durumlarının ne olacağını, tahdidin kaldırılmasının veya serbest bırakılmasının bu karar ile mümkün olup olmadığını sordular ve endişelerini aktardılar. Ben de bu vesileyle il içi yolcu taşımacılığındaki bazı konular ve uygulamalar hakkında bilgi sahibi oldum.
Özellikle bazı illerde, il içi servis personel taşıması yapan tahditli servis aracı sahipleri ile Büyükşehir Belediyeleri mücavir alan sınırları içinde UKAME Ulaşım Koordinasyon Merkezi kararlarıyla faaliyetlerini sürdüren taşımacılar arasında ve Büyükşehir olmayan il, ilçe ve beldelerde İl ve İlçe Trafik Komisyonu kararlarıyla hat, plaka ve seferleri düzenlenen tarifeli yolcu taşımacılığı yapan taşımacılar arasında tereddütlerin oluştuğu açıkça anlaşılıyor.
Bu konuya açıklık getirmemiz lazım.
İl içi taşımaların D4 Yetki Belgesi’yle serbest bırakılması uygulaması; bugüne kadar Y Belgesi kapsamında yapılan faaliyetleri kapsar, serbest bırakılan da D4 Yetki Belgesi’nin bir araç ile alınabilmesi ve il içinde tarifeli ve tarifesiz taşımalara izin verilmesidir.
İfade etmek istediğimiz “İl içi ve 100 km kadar olan taşımaların serbest bırakılması” tabiri bu uygulamayı ifade etmektedir.
Başka bir anlam çıkarılmasın. Ayrıca bu bizim yönetmelikten çıkardığımız bir anlamdır.
Ben böyle anlıyorum, bu şekilde ifade ettim ve yazdım. Haklı olarak bu türde aracı olan meslektaşlarımız endişeye kapılıyorlar. Bir aracı ile D4 Yetki Belgesi alan il içinde personel ve öğrenci servisi yapabilecek mi?
Benim faaliyet alanıma da girecek mi?
Bence giremez.
Açık ve nettir.
Taşıma Kanunu ve Yönetmeliği açısından bakarsak en önemli husus, karayolu yolcu taşımacılığında belediyelere ait olan şehir içi tarifeli ve servis taşımaları dışındaki taşımalar da yönetmelik kapsamına alınmıştır.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun kapsamı ile ilgili 2’nci maddenin 3’üncü fıkrasında, “İl sınırları içerisindeki taşımalar ile 100 kilometreye kadar olan şehirlerarası taşımaların düzenlenmesi, il ve ilçe trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak suretiyle ilgili valiliklere, belediye sınırları içerisindeki şehir içi taşımalar belediyelere bu Kanuna göre düzenlenecek yönetmelik esasları dahilinde bırakılabilir” şeklinde düzenlenmiş olup uygulamanın esasları çıkarılacak yönetmeliğe bırakılmıştır.
Taşıma mesafesine bakılmaksızın il sınırları içinde yapılan yolcu taşımaları ve 100 kilometreye kadar olan şehirlerarası yolcu taşımaları hakkında T.C. Ulaştırma Bakanlığı, Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü son olarak 26.01.2009 tarihinde KUGM-06/YOLCU Nolu Genelgesi yayımlamış ve 81 il valiliğine göndermiştir.
Bu genelgede söz konusu taşımaların düzenlenmesine ilişkin olarak uygulamada birliğin sağlanması açısından, valiliklerce bu konuda yapılacak uygulamanın esasları belirlenmiştir.
Genelgenin 1’inci maddesinde taşıma mesafesine bakılmaksızın il sınırları içinde yapılan yolcu taşımaları ile 100 kilometreye kadar olan şehirlerarası yolcu taşımalarını düzenleyen (Y) Yetki Belgesi Yönergesi’nde; Y yetki belgelerinin valilikler tarafından hazırlanması ve düzenlenmesi kararlaştırılmış olup, taleplerin UKAME ve İl Trafik Komisyonları tarafından değerlendirileceği ve kararlaştırılacağı belirtilmiştir.
Diğer taraftan belediye sınırları ile mücavir alanları içinde tahditli ticari plakalı taşıtlarla yapılacak yolcu taşımaları, yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar,
“Bu taşıtlar, (Y) türü yetki belgesi dahil, Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında düzenlenen hiçbir yetki belgesine kaydedilemez” hükmü getirilmek suretiyle kapsam dışında bırakmıştır.
Yine aynı genelgenin 1’inci maddesinin son paragrafında il sınırları ile belediye sınırları aynı olan (kesişen) iller için yönergenin hazırlanmayacağı ve Y Yetki Belgesi’nin düzenlenmeyeceği açıklanmıştır. Bu ifade ile de belediyelerin sorumluluk alanları ile mücavir alanlarda yetki belgesi uygulanmasının kapsam dışında tutulduğu açıktır.
Örneğin İstanbul ve İzmit İl Belediyelerin sorumlu olduğu alanlar, il sınırları ile aynı olduğundan bu illerde yolcu taşımaları ile düzenlemeler belediyeler tarafından yapılmıştır.
Şehir içi tarifeli ve servis taşımaları şimdilik bu konuda Ulaştırma Bakanlığı tarafından bir düzenleme yapılmadığı için Karayolu Taşıma Kanunu ve Yönetmeliği’nin dışındadır.
N e zamana kadar?
Düzenleme yapılıncaya kadar.
Ancak servis ve personel taşımaları konusunda bir düzenleme yapılacağı yönetmelikte açıkça belirtilmiştir.
KTY. BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
MADDE 2- Kapsam
“(2) Servis taşımaları hakkındaki usul ve esaslar bakanlıkça ayrıca düzenlenir.
(4) 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanunu hükümleri saklıdır” denilmektedir
Yani servis ve personel taşımalarıyla ilgili yönetmelikte bir mevzuat olmadığı için bir düzenleme yapılıncaya kadar 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyeleri Kanunu ve 5393 Sayılı Belediye kanunu çerçevesinde UKAME ve İl Trafik Komisyonları hükümleri saklıdır ve yürütülür demektedir.
Yurt genelinde bu türde ili içi taşıma yapan meslektaşlarımız şimdilik rahat olsunlar,
ister tahditli plaka ile veya UKAME veya İl Trafik Komisyonu kararlarıyla faaliyetlerini sürdürenler hiçbir endişeye kapılmasınlar, işlerine devam etsinler.
D4 ile ilgili 2011 yılında yürürlüğe girecek mevzuat kendilerini ilgilendirmez.
Ayrıca bu taşıma alanının Ulaştırma Bakanlığı’nın yetki ve sorumluluğunda olmasına rağmen
bakanlığın düzenleme yapmamış olması, bu alanın boş ve bakir olduğu, kanuni düzenleme olmadığı anlamına gelmiyor.
Tahditli Plakalar 10553 Sayılı Ticari Plakaların Verilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı 04.06.1998-23362 Değişiklik hükümleri çerçevesinde dağıtılmış ve dağıtılmaktadır.
Bir ilde UKAME ve İl Trafik Komisyonları kararıyla yeni tahdit oluşturulur veya kaldırılabilir.
Bunun da birçok koşul ve ön şartı vardır. Oluşturulması nasıl zorsa kaldırılması da o derecede zordur.
Tahdidin oluşturulması ve kaldırılması durumunda müktesep hakların korunması tabi olarak gündeme gelebilir, gelmiştir de
Bunun örneğini birçok ilde gördük, hatlı minibüslerin hak sahiplerinin birleştirilerek özel halk otobüsüne dönüştürülmesi veya yeni plaka verilmesi durumunda eski hak sahiplerine bir miktar pay verilmesi gibi.
Kötü örnekler de mevcut: İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin İzmir kent merkezinden minibüsleri temizlemesi ve mağdurlar yaratması gibi…
Sonuç olarak yukarıda yazdığım mevzuat hükümleri ve genelgelerden anladığımız
tahditli plakalar ve servis ve personel taşımaları, yönetmelik kapsamı dışındadır.
Bu konuda faaliyet gösteren sektör mensuplarının endişe taşımalarına gerek yoktur.
Okul ve öğrenci taşımaları okul servis araçları hizmet yönetmeliği kapsamında ve şartlarında yürütülür. İl içi Belediye mücavir alan sınırları içinde yapılan toplu ulaşım ile ilgili taşımalar ise 5216 sayılı Büyükşehir Belediyeleri Kanunu ve 5393 Sayılı Belediyeler Kanunu’nun ilgili hükümleri uygulanır.
D4 Yetki Belgesi kapsamındaki taşımalar, tahditli plakaları ve faaliyet alanını kapsamaz, yönetmelikte bu konuda açık bir hüküm ve düzenleme yoktur.
Nusret ERTÜRK
TOF ve TTDER
Danışman ve Sekreteri
E-Mail: info@ttder.org.tr
Tel: (0532) 317 33 86