Efendim biliyorsunuz karayolu yolcu taşımacılığı sektörünün akil kişilerinin, sektör için önemli projeleri vardır. Zaman zaman bu projelerini gündeme taşıyıp sektördeki insanların akıllarını karıştırırlar. Bunlardan biri de Süper Belge.
Niyetleri kafa karıştırıp hedef şaşırtmak!..
Bu sektörün kurtuluş projelerinden bir başkası da biliyorsunuz geçen yıl TOBB bünyesinde Karayolu Yolcu Taşımacıları Meclisi’ni kurmak idi. Zatı muhteremler ne düşündülerse, bu meclis gündemden düştü veya düşürülmek isteniyor.
Bu meclisin çalışmalarından istenen sonuç ve destek alınamayınca şimdi de kanun ile kurulmuş Sektörel Meslek Birliği’nden söz edilmeye başlandı.
Sivil toplum kuruluşu nedir? Dernek nedir? Federasyon nedir, sektör meclisi nedir, bunları az çok son on yılda öğrendik.
Ancak, sivil toplumun ve örgütlenmenin, elimizdeki bağımsız gücün farkında değiliz.
Bu gücü hiçbir zaman harekete geçiremedik ve birçok sebepten kullanamadık.
Sektörümüzün akil kişileri tarafından kurulması düşünülen mesleki birliğin ne gibi sonuçlar doğuracağını biliyor muyuz acaba?
Sesimizi daha güçlü mü duyuracağız? Sektörel sorunlarımız çözülecek mi?
Yoksa elimiz kolumuz bağlanacak mı?
Sektörel sivil toplum kuruluşlarından istenen ve beklenen, sivil ve özgür irademizi, ifade hürriyetimizi, yarı kamu kurumu niteliğinde olan bir oluşuma devretmemizdir.
Yapılmak istenen açıkça budur. Açıkça boyunduruk altına alınmaktır.
Nefesimiz kimin tarafından kesileceği malum, bir sıkımlık canımız kaldı.
Öyle yağma yok!
Oyunun kurallarını bilmeyen seyirciler için de anlatalım.
Meslek Birliği Nedir?
Meslek Birliği, herhangi bir meslek dalında o meslekle ilgili ahlak ve dayanışmayı korumak, mesleğin kamu ve kişi yararına uygulanıp geliştirilmesini sağlamak ve meslek mensuplarının hak ve yararlarını korumak amacıyla kurulmuş kamu kurumu niteliğindeki mesleki kuruluşlarıdır.
Birlikler, odaların katılımıyla oluşturulur. Bir nevi genel merkez yönetimi gibi algılanabilir. Örnek: TOBB. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, TTB Türk Tabipleri Birliği, TEB Türk Eczacılar Birliği, TMMOB Türkiye Mimar ve Mühendis Odaları Birliği ve TÜRSAB Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği v.s gibi
Meslek Odaları ve Meslek Birlikleri tanımlarından da anlaşılacağı üzere kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarıdır. Yürürlükteki 1982 Anayasasında bu tanımlama şöyle yapılmaktadır.
“Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları
Madde 135 – Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; Belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzel kişilikleridir.”
Meslek Birlikleri ve Meslek Odaları Nasıl Kurulur?
Meslek Birlikleri ve Meslek Odaları kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları olmaları sebebiyle ancak o meslek birliği ile ilgili çıkarılacak kanunda belirtilen çerçeveye göre kurulabilmektedir. Kanun olmadıktan sonra ne meslek birliği ne de meslek odası kurulamaz. Yani bugün itibari ile bulunan meslek odaları ve birliklerinin kanunları bulunmaktadır ve buna göre faaliyetlerini sürdürmektedirler.
Örnek: 1618 Sayılı Seyahat Acenteleri Kanunu 6023 Sayılı Türk Tabipleri Birliği Kanunu vb.
Meslek Birlikleri ve Meslek Odaları Niçin Kurulur?
Meslek birlik ve odaları kısaca mesleğin onurunu, genel hak ve menfaatlerini ilgili merciler nezdinde savunmak, meslek ile ilgili her türlü mevzuatın yayımlanması ve meslek mensuplarının meslek kurallarını gereği gibi uygulamasını sağlamak için kurulmaktadır. Bunların yanında;
Meslek mensuplarının birbirleriyle, kamu ve diğer kişilerle çıkacak ihtilaflarını uzlaştırmak veya hakem usulüne başvurarak çözüme kavuşturmak,
Meslek mensuplarının daha yüksek bir mesleki kültür düzeyine ulaşabilmeleri için gerekli teşebbüslerde bulunmak,
Meslek mensuplarını bölgeleri içinde meslekleriyle ilgili sorunları üzerinde inceleme ve araştırma yapmaya teşvik ederek bunlardan çıkan sonuçları ilgili kurum ve kuruluşlara iletmek,
Mesleğini düzgün bir biçimde icra etmeyenler hakkında gerekli disiplin işlemlerini yapmak,
Meslek mensuplarının çağın gereklerine göre zaman içerisinde bilgilerinin yenilenmesi için eğitim faaliyetlerini gerçekleştirmek de birlik ve odaların görevlerindendir.
Meslek birlik ve odaları kamu kurumu niteliğindeki kuruluşlar olması sebebiyle o meslek ile ilgili her türlü kanuni mevzuatın hazırlanmasında, değişikliğinde ilk olarak muhatap kabul edilen kuruluşlardır. O mesleğe mensup olan kişileri ve o mesleğin icra alanındaki kişi ve kurumları ilgilendiren her şeyde birlik ve odanın görüşleri alınmaktadır.
Mesleğin icra alanı veya ilgili olduğu herhangi bir mevzu hakkındaki kanun metinlerinde, bunlara istinaden oluşturulan komisyonlarda veyahut da görüş bildirme zorunluluğu olan durumlarda resmi anlamda idarenin muhatap olduğu kuruluşlar odalar ve birliklerdir. Örnekler isek hepimizin bildiği gibi Kültür ve Turizm Bakanlığı’nda oluşturulmuş bazı daimi komisyonlar vardır. Bu Komisyonlarda 1618 Sayılı Seyahat Acenteleri ve Birliği kanuna istinaden TÜRSAB. Temsilcileri bulunmakta ve turizm politikalarında tavsiye niteliğinde dahi olsa söz sahibi olmaktadırlar.
Ayrıca Turizm Bakanlığı bazı yetkilerini bu kanunla Türsab’a devretmiş bulunmaktadır.
Burada asıl önemli olan mevzu birçok değişik meslek grubunun meslek odası ve birliği varken bizlerin neden bir meslek birliği ve odasına sahip olamadığımızdır.
Sektörde meslek birliği neden isteniyor?
TOFED yetkilileri tarafından son genel kurulda tekrar gündeme getirilen “Sektöre girişleri çıkışları kontrol altına alabilecek bir meslek birliği” kurmak oldukça zordur.
Bir kere kanun gerektirir. TOBB'un izin vermesi gerekir.
Otobüs İşletmecileri Meslek Birliği hangi amaca hizmet edecektir? Sadece bu gerekçe ile kurulacak ise kime ve kimlere hizmet edeceği gerçek niyet saklansa bile açıkça belli oluyor. Lafı dolandırmaya gerek yoktur.
Kim adına kontrol edeceksiniz bu giriş ve çıkışları? Kamu adına. Kamu bu hakkı size verecek mi? Bundan kim emin olabilir?
Ancak kazın ayağı öyle değildir.
Meslek birliklerinin mutlaka kanunu olur, yönetmeliği olur ve belirlenen şartları yerine getiren her kişi ve tüzel kişilik birliğe üye kayıt edilir.
Siz sadece belli bir ücret karşılığı evrak takip edersiniz ve bürokrasi ile ilgilenirsiniz.
Faaliyetleri kanun ve yönetmeliklerle belirlenmiş bir sektörde giriş-çıkışları kontrolü ve denetimi ancak Ulaştırma Bakanlığı ve yetkilendirdiği kurumlar yapabilir. Bu konuda görev ve yetkiler kanun ile kendisine verilmiştir.
Bu yetkileri size vereceğinin, devredeceğinin garantisi var mı?
Velev ki bakanlık sizin tabirinizle “Giriş ve çıkışları kontrol altına almak” görevini verdi diyelim. Türkiye Cumhuriyeti hukuk devletidir. Aba altından sopa göstererek sektör idare edilmez. Kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinin dışına çıkılamaz.
Sektörde gerçekten birliği ve bütünlüğü sağlayamayanları meslek birliği kurulmasıyla bu birliğin zoraki de olsa sağlanabileceği düşüncesinde olabilirler ancak birlik önce uzlaşma kültüründen geçer.
Federasyonlar ve dernekler arasında uzlaşma kültürü oluşturamayanların sektörde birlik kurmaları olacak iş değildir.
Otobüs sektörünün birliği vardır, o da ticaret odaları ve onların yurt genelinde birleşerek oluşturdukları TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'dir.
Gelin, TOBB bünyesinde kurulan Karayolu Yolcu Taşımacılığı Meclisi'ni çalıştıralım, gerçek sektörün temsilcilerinden oluşturalım. Mazeretsiz katılmayan üyelerin tüzüğe göre üyeliklerini düşürelim, yerlerine yenilerini seçelim. Alt komisyonları toplayalım, sektörün gerçek taleplerini raporlaştıralım. TOBB katkı ve desteği ile ilgili kamu kurumlarına iletelim ve suni gündemlerle bu meclisi işlevsiz hale getirmeyelim.
En önemlisi ise sivil inisiyatifi yarı kamu kurumuna dönüştürmeyelim.
Bu mecliste yapılan çalışmalardan memnun olmayanların birlik kurulması halinde kamu gücünü de arkasına alarak sektörün tüm sorunlarının çözülebileceği düşüncesi, açıkça kandırmacadır. Gerçek niyetin saklanmasıdır. Sektöre federasyon olarak ne kazandırdık ki birlik olarak sağlayalım?
Bugüne kadar sektör adına hiçbir kazanım elde edememiş bulunanların, ÖTV, KDV indirimini sürekli bu sektörün önüne ısıtıp, ısıtıp kurtuluş olarak getirmelerine rağmen bugüne kadar bir sonuç alamamış olmaları acıdır.
Sektörün, öncelikli sorunlarından hiç söz etmemeleri manidardır.
Otogar çıkış ücretlerinin yüksekliğinden, şehirlerarası yolcu taşımacılığında mutlaka hat ve sefer kısıtlamasına gidilmesi gerektiğinden, ortak taşımaların serbest bırakılmasının gerekli olduğundan söz etmiyorlar. Haksız ve yıpratıcı rekabete göz yumup 'bu sektörde rekabet her zaman vardı ve olacaktır' diyenlerin, indirimli ve promosyonlu bilet satışının kaldırılmasına karşı çıkanların yönetimi ele geçirmeleri halinde nasıl hâkim güç haline gelecekleri açıktır.
Sektör ve federasyon bu yapısı ile birlik kuramaz. En önemlisi kanun ile kurulmuş birliklerin kuruluş kanunlarını yönetmeliklerini iyi incelemek lazım. Birlikler meslek odalarının üyelerinin birleşmesiyle kurulur. Yurt genelinde örgütlenmiş dernekleri kapatacaksınız. Her ilde meslek odası kurulacak ve odaların belli bir üye sayısına ulaşması şart. Kapıdan geçeni üye yapamazsınız, tüzel kişiliği olacak ve gerçekten mesleği icra eden kişi olma zorunluluğu var. Her tüzel kişiliği bir kişi temsil edebilir. Bir işletmeden birden fazla üye kayıt etmeniz mümkün değildir. Ticaret odalarına kayıtlı olan meslektaşları hangi isim altında örgütleyeceksiniz. Türkiye’de UBAK kayıtlarına göre yetki belgesi sayınsa göre örgütlendiğimizi farz edelim.
01.06.2011 Tarihi İtibariyle Yurt Genelinde yolcu taşımacılığı yapan işletme sayıları;
B1…..: 72
B2…..: 140
D1…..: 367
D2……: 1012
--------------------
Toplam 1591 İşletme
İşletmelerin tamamının birliğe üye olduğunu varsayarsak bir işletmeyi bir kişi temsil edebilir. Yani gerçek temsilci sayısı 1591, F1 acenteler ise 2149 adettir. (Dâhil edilip edilmemesi ayrı bir soru işaretidir) Bana göre 10 yıl sonra otobüs bilet satış acentesi olmayacaktır.
D4 Yetki belgeli İl içi yolcu taşımalarını da dâhil ettiğimizi düşünelim bu taşımacıların yüzde doksanı bireysel taşımacıdır. Meslek odaları vardır, TESK’e bağlıdırlar. Bunların da yüzde onunun şirket olduğunu ve birliğe alındığını düşünürsek en fazla üye bu kesimden gelir tahminime göre on bin sayısını bulabilir.
Personel ve Toplu taşımacılar da var. Onları da alalım tüm karayolu yolcu taşımacılarını kapsasın dediğiniz zaman olay farklılaşır.
Taşıma Kanunu kapsamına alınması istenen toplu taşımacılar özel halk otobüsleri var.
Eee onları da alalım.
Alalım da o zaman başka bir tehlike var!
Şehirlerarası ve Uluslararası yolcu taşımacıları birliğin kontrolünü kaybederler!..
Kim kimi kontrol eder, kim kimi denetler o belli olmaz.
Tüm bu hassasiyetleri dikkate alarak bir birlik kuralım derseniz, ben gene birlik kurulmasına karşıyım!.. Sivil gücümüzü, özgürlüğümüzü, bağımsızlığımızı devretmeyelim derim.
Nusret ERTÜRK
Tüm Otobüsçüler Federasyonu (TOF)
Genel Sekreteri
E-Mail: info@ttder.org.tr
Tel: (0532) 317 33 86
NOT: SORULARINIZI DİREK MAİL OLARAK TARAFIMA GÖNDEREBİLİRSİNİZ. GÖNDERİLER HER MAİL TARAFIMDAN CEVAPLANMAKTADIR!!!!